จังหวัดสมุทรสงคราม

คำขวัญประจำจังหวัดสมุทรสงคราม  "เมืองหอยหลอด ยอดลิ้นจี่ มีอุทยาน ร. 2 แม่กลองไหลผ่าน นมัสการหลวงพ่อบ้านแหลม"

จังหวัดสมุทรสงครามตั้งอยู่ในเขตภาคกลางตอนล่างติดทะเลอ่าวไทย เป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุด และมีประชากรน้อยเป็นอันดับ 2 ของประเทศ รองจากจังหวัดระนอง เป็นเมืองที่มีความสำคัญทั้งในด้านประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม สถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติ และที่โดดเด่นคือ วิถีชีวิตแบบไทยดั้งเดิม

สมุทรสงครามมีทรัพยากรด้านการท่องเที่ยวมากมายหลายแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ดึงดูดให้นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติอยากไปสัมผัส อีกทั้งยังอยู่ไม่ไกลจากกรุงเทพมหานคร และมีการคมนาคมสะดวก จึงเป็นจังหวัดท่องเที่ยวที่สำคัญอีกจังหวัดหนึ่งในภูมิภาค และมีนักท่องเที่ยวนิยมไปมากในปัจจุบัน

สมุทรสงครามมีเนื้อที่ประมาณ 416 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 260,440 ไร่ จัดเป็นจังหวัดที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 76 ของประเทศไทย ตั้งอยู่ในเขตภาคกลางตอนล่างติดทะเลอ่าวไทย มีชายฝั่งทะเลยาวประมาณ 23 กิโลเมตร สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นที่ราบลุ่มริมทะเล ไม่มีภูเขาหรือเกาะ โดยพื้นที่ฝั่งตะวันตกจะสูงกว่าฝั่งตะวันออกเล็กน้อย สภาพของดินเป็นดินเหนียวปนทราย มีแม่น้ำสำคัญที่ไหลผ่าน คือ แม่น้ำแม่กลอง ไหลผ่านบริเวณท้องที่อำเภอบางคนทีและอำเภออัมพวา ไปออกทะเลอ่าวไทยที่บริเวณปากแม่น้ำแม่กลองในเขตอำเภอเมืองสมุทรสงคราม มีลำคลองใหญ่น้อยแยกจากแม่น้ำแม่กลองถึงกว่า 300 สาย และมีลำประโดงถึงประมาณ 2,000 สาย กระจายอยู่ทั่วพื้นที่จังหวัด ทำให้เกิดความสะดวกในด้านการคมนาคมทางน้ำและการประกอบอาชีพด้านกสิกรรม

เมืองสมุทรสงครามนี้ ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าตั้งขึ้นเมื่อใด แต่สันนิษฐานว่าเป็นชุมชนที่มีมาก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ในอดีตเป็นเมืองเล็กๆ เมืองหนึ่งในสังกัดกรมเจ้าท่า ขึ้นอยู่กับเมืองราชบุรี เรียกว่าเมือง "สวนนอก" เจ้าเมืองมีฐานะเป็นพระแม่กลองบุรี ต่อมาในราวปลายสมัยกรุงศรีอยุธยาต่อเนื่องกับสมัยกรุงธนบุรี ได้แยกออกจากจังหวัดราชบุรี เรียกว่า "เมืองแม่กลอง ในช่วงที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานี กองทัพพม่าได้เดินทัพผ่านเข้ามาถึงบริเวณตำบลบางกุ้ง พระเจ้าตากสินมหาราชจึงทรงรวบรวมผู้คนสร้างค่ายป้องกันทัพพม่า และเข้าทำศึกจนทัพพม่าพ่ายแพ้ไป ณ บริเวณค่ายบางกุ้ง นับเป็นการป้องกันการรุกรานของพม่าครั้งสำคัญในช่วงเวลานั้น

ในสมัยรัตนโกสินทร์ จังหวัดสมุทรสงครามมีความสำคัญคือ เป็นเมืองพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 และเป็นเมืองพระราชสมภพของพระอัครมเหสีถึง 2 พระองค์ คือ สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี หรือสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ พระอัครมเหสีในรัชกาลที่ 1 และสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี พระอัครมเหสีในรัชกาลที่ 2 ทางราชการจึงถือว่าจังหวัดสมุทรสงครามเป็นเมืองต้นราชนิกูลและเป็นเมืองแห่งราชศิลปิน จึงกำหนดให้วันที่ 24 กุมภาพันธ์ เป็นวันศิลปินแห่งชาติ โดยจัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติที่พระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย บริเวณวัดอัมพวันเจติยาราม และอุทยานพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (อุทยาน ร. 2)

สมุทรสงครามแบ่งการปกครองออกเป็น 3 อำเภอ คือ อำเภอเมืองสมุทรสงคราม อำเภอบางคนที และอำเภออัมพวา